E ESENCIA DI NOS PROBLEMA

Durante decada, varios instancia manera Conseho socialeconomico (esta SER, cu representante di sindicato, dunador di trabou y gobierno) a mustra riba e aparato gubernamental cu ta mucho grandi pa necesidad di Aruba. Mas o menos 25% di personal lo ta di mas. Asina mes esey no tawata ningun obstaculo pa e gobiernonan consecutivo sigui nombra mas empleado publico. Esey tawata forma parti di e proceso politico partidista pa mara votador na partido pa medio di nombrashon. Pasobra segun ‘norma internacional’ 1 nombrashon como empleado publico por genera 4 voto di su famia. Pa partido cu kier permanece hopi tempo na poder, esey ta duna algun garantia pa cierto cantidad di voto y pues di asiento.

A base di conseho hopi urgente di instancia financiero-economico nacional y internacional y e desaroyo precupante di finansas publico, e gobierno di MEP di e tempo ey por fin a baha cabes pa laga ehecuta un analisis di e tareanan nucleo di gobierno. Asina mester a determina cualnan tawata e tareanan cu realmente ta asunto di gobierno y cuanto hende tin mester pa ehecuta e tareanan ey adecuadamente. Esey lo mustra claramente cuanto empleado publico lo tin di mas. Despues di a ricibi e raport na 2008, di mes a scondi’e hundo den un lachi y consecuentemente e gobiernonan consecutivo no a haci nada cu e analisis costoso ey.

Mientrastanto e situashon financiero di Aruba a bira tal cu mester corta specialmente den e gastonan di personal. Mantenshon di un aparato asina grandi y ineficiente ya no ta opshon mas. Sinembargo, despues di 7 aña di ‘maneho’ di gobierno, varios cambio a tuma luga. Pues no por uza e conclushonnan di e raport sin mas como punto di salida pa e proceso di toma di decishon. Di otro banda no tawatin tanto cambio cu e raport no tin ningun balor mas. Consecuentemente, pa evita destrucshon di capital mester evalua y ehecuta locual ainda tin valides. Den su raport reciente ‘Economisa dentro di e aparato gubernamental’, SER ta expresa su speransa cu “gobierno lo aplica esaki cu mas energia di lo cual el a haci te cu awor”

Den su raport, SER ta duna algun sugerencia di tarea cu segun e no ta forma parti di e ‘tareanan nucleo di gobierno’. Segun SER, ta miho pa pasa trabou di seguridad y mantenshon pa empresa priva cu "ta miho ekipa a base di medio, material y capacidad di personal pa ehecuta e trabounan ey pa un prijs mas razonabel”. Pa gobierno, esaki ta nifica un economisashon riba su gastonan di explotashon. Mescos ta conta pa impuesto di caretera (number di auto) y keurmento di auto, museo, e instituto di mediador di gobierno, Buro Central di Estadistica, meteorologia, y trabou di tecnologia di informashon (computer) dentro di gobierno.

Segun SER mester reconsidera e toelagenan personal y toeslagennan di nobo. Pasobra den curso di tempo a “mara nan inhustamente na funcshon of circumstancia structural of a otorga nan a base arbitrario pa motibo politico partidista of otro argumento no-valido”. Riba dje SER ta haci un yamada pa bay duro cu abuso di biahe di trabou y ‘dienstauto’.

Pero ademas di e medidanan pa baha gasto, segun SER gobierno no ta scapa di tuma acshon pa subi entrada. Esakinan lo ta specialmente dirigi riba aumento di retribushon y leges, impuesto y cobramento di impuesto. Mester evita mas cu posibel subsidio no reglamentario y inecesario. Asina segun SER, comunidad lo mester cuminsa paga un compensashon razonabel pa servicio di gobierno manera DOW, polis, bombero y ambulance, specialmente si ta trata di “evento, actividad of manifestashon deportivo, cultural, religioso of otro, organisa incidental- of regularmente, cu ta organisa for di propio iniciativa”. Como cu aki ta trata di ‘tarea no-nucleo di gobierno’, SER ta boga pa pidi un compensashon razonabel cu ta den proporshon cu e gastonan di personal, material y uzo di infrastructura publico. Como cu varios organisashon ta bende carchi di entrada, muestra di participashon, bebida y cuminda sin paga impuesto, esey tambe lo por percura pa entrada extra pa gobierno.

Como entrada adishonal SER tambe ta boga pa aumento di impuesto riba articulo cu ta dañino pa salud, manera articulo di huma, bebida alcoholico y producto cu ta promove obesidad manera sucu rafina. Ademas pa SER ta razonabel cu mester paga pa conecshon y e uzo di e sistemanan di riool y desague.

Asina SER, banda di e intenshonnan di gobierno y CFT pa logra un gobernashon mas conciente di gasto y un presupuesto balansa, a duna su aporte cu conseho pa baha gasto y aumenta entrada. Di e manera aki SER a sigui e ehempel di instancia cu ta comporta nan mes como medico suave dor di no menshona e esencia di e problema. Mientras ta abusa di e sistema democratico y amateurista y oportunista ta keda bin na poder, cada medida ta djis un pleister pa para sangramento pa un rato y cada bes mester aplica pleister nobo atrobe.