DAÑO CUMULATIVO DI MAL GOBERNASHON

Ta dificil pa calcula e daño economico di drispidimento y entrada perdi cu consecuencia directo pa e nivel di prosperidad y bienestar di pueblo rubiano. Ya caba e gastonan pa motibo di nombrashon politico so durante tur e añanan ta dificil di calcula. Pasobra no ta trata solamente di e gastonan directo manera salario, beneficio secundario y gasto adishonal cu awendia ta suma na un promedio anual di por lo menos Af. 75.000,- pa empleado. Completamente inecesario e gobiernonan consecutivo a haci gasto enorme pa nombra miles y miles di trahador for di e sector priva den servicio di gobierno. Na su turno, sector priva mester a remplasa e trahadornan cu gobierno a recluta for di su seno, cu otro trahador, hopi biaha for di exterior. Tanto e productividad reduci di e aparato gubernamental como e gastonan extra pa asunto manera alohamento, servicio publico manera awa y luz, salubridad publico y enseñansa pa e grupo creciente di stranhero a percura pa gasto grandi adishonal pa comunidad. Pa motibo di e gran cantidad di empleado publico y mucha stranhero a crea un falta grandi di oficina di gobierno y scol. Como solushon a hur trailer y local di emergencia na escala grandi. Pa un trailer bieuw y local di emergencia simpel, facilmente mester a scupi Af. 5000,- di hur pa luna. A plama filial di mesun departamento riba varios edificio locual no tawata eficiente. Asina Departamento di Enseñansa tawatin cuater diferente establecimento. E hur total mensual tawata monta na Af. 160.000.-.Di e manera aki, e ultimo 25 añanan a drispidi minimal 100 miyon florin pa aña na tur e gastonan di nombrashon y promoshon politico. E suma aki lo por a hiba e nivel di prosperidad y bienestar di ciudadano na un nivel hopi mas halto si lo a inverti’e na un manera simplemente racional.

Pero…tawatin hopi mas fuente di drispidimento. Tanto Controlaria General como Ministerio Publico den varios ocashon a menshona e forma di proceder cuestionabel di destaho. Esaki a percura pa gasto hopi mas halto di locual tawata necesario a base di calculashon estrictamente tecnico-comercial. Durante hopi aña varios instancia a mustra cu e gastonan di Cas di Aruba na Den Haag structuralmente tawata mucho halto. E parke extenso di auto di lease pa empleado publico pa hopi aña tawata un molester grandi pa funcionario cu conciencia di gasto. Marketing inefectivo pa sector turistico pa oficina bou di maneho di fanatico di partido y actividad special manera festival di musica a costa un dineral. Mescos a conta pa ‘studieopdracht’ cu a permiti funcionario di gobierno pa ‘sigui studia’, manteniendo nan salario. Un bon relashon cu e partido na mando tawata suficente pa pasa algun aña den luho na Hulanda riba costiya di comunidad. Como cu bida na Hulanda tawata mas caro, esnan concerni a haya nan compensashon den Euro. En realidad esey den algun caso por a nifica un aumento di salario di 50%. E gastonan di e ‘servicio’ aki tawata suma na mas o menos Af. 5 miyon pa aña.

Creashon di departamento nobo cu tarea similar na otro ya existente tawata popular cerca e gobiernonan. Asina a evita e problema di ‘director-no-loyal’ y a traha espacio pa nombra propio partidista. Den gobierno continuamente tawatin un grupo di mas di shen supuesto ‘inactivo’. Esakinan tawata empleado publico cu a suspende for di nan funcshon, mayoria di biaha pa motibo politico. Por lo general tawata trata di empleado cu funcshon halto cu por a keda sinta trankilmente na cas mientras nan a sigui ricibi un entrada halto y beneficio secundario excelente. Riba dje e pagador di impuesto mester (a) paga e gastonan halto di un director suplente of de bes en cuando asta di henter un ekipo di maneho. Segun experto financiero, gobierno facilmente por (a) economisa minimo Af. 100 miyon pa aña si elimina e formanan di drispidimento menshona y otronan. Pero esakinan no tawata e unico gastonan grandi cu a pone inecesariamento un preshon halto riba finansas publico.

E erornan grandi cu e diferente gobiernonan a comete cu garantia di hotel, e creashon di AZV y e abuso di e fondonan di penshun APFA y SVB a percura pa un daño di centenares di miyon florin duranto e ultimo dos decada y mey. Ya caba solamente pa 1 proyecto di hotel cu a fracasa (esta Sace) e pagador di impuesto mester a scupi casi Af. 200 miyon. Tur aña AZV a costa decenas di miyon di mas pa e forma eroneo cu el a wordu crea: “E sistema ta contene un ‘areglo habri’ na unda gobierno semper mester cubri e fayonan di e sistema” (Rapport di Universidad Erasmus na Rotterdam, ‘De Arubaanse economie: balanceren op het koord’, januari 2005). SVB y APFA casi a bati bancarota pa abuso di e gobiernonan consecutivo y (t)a costa comunidad centenares di miyon adishonal pa bira saludabel atrobe.

A base di lo anterior no ta nada exagera pa plantea cu e gasto total cu politica a ocashona na pueblo di Aruba durante specialmente e ultimo 25 aña di Status Aparte ta suma na varios biyon florin, o sea mas o menos e debe total actual di Aruba. E suma aki ta sigui aumenta pasobra no ta elimina e causa principal (esta nombrashon politico), mientras cu e interes gigantesco di Af. 200 miyon anual ta sigui aumenta e debe.